Provincies en gemeenten: jullie kunnen een cruciale rol vervullen in de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Pak die kans.

Zet beleidsmatig een ambitieuze stip op de horizon en daag uit; toon tegelijk projectmatig begrip en flexibiliteit voor de markt. Onze kernboodschap aan gemeenten en provincies hierbij is vierledig:

1. Pak die cruciale rol in de verduurzaming van de gebouwde omgeving

De overschrijding van de planetaire grenzen maakt de noodzaak voor systeemverandering steeds urgenter. Door de politieke ontwikkelingen, zowel nationaal als internationaal, wordt de belangrijke rol van provincies en gemeenten alleen maar crucialer bij het realiseren van die systeemverandering. Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze kansrijke en groeiende verantwoordelijkheid. Wat houdt die rol precies in?

Alles begint bij één cruciaal uitgangspunt: het bepalen van de stip op de horizon. De rol van provincies en gemeenten is essentieel voor het realiseren van een duurzame systeemverandering en het startpunt ligt bij het bepalen van een heldere en hoopvolle toekomstvisie.

2. Zet beleidsmatig een ambitieuze en idealistische stip op de horizon

Wanneer een gemeente (eventueel ondersteund door de provincie) een duurzame visie en beleid formuleert mét een ambitieuze stip op de horizon, is opeens veel mogelijk. In de praktijk worden kansen vaak gemist. Simpelweg omdat er geen duidelijke ambitieuze duurzame gemeentelijke visie is en daardoor ontbreekt ook de vraag naar duurzame oplossingen.

Hier ligt een prachtige kans voor gemeenten om met een sterke visie en beleid op duurzame stedelijke ontwikkeling de markt uit te dagen en zo elk project kansen te benutten. Dit geldt niet alleen voor grote gemeenten; ook kleinere gemeenten kunnen veel bereiken binnen de financiële, ruimtelijke en wetgeving kaders. Zolang er een duidelijke ambitie en visie is.
Het neerzetten van zo’n idealistische ambitie, van beleid tot aanbestedingen en vastgoedstrategieën, daagt de markt uit om verder te gaan dan het wettelijke minimum.

Een goed voorbeeld is de Merwedekanaalzone in Utrecht, waar de gemeente met haar omgevingsvisie een stip op de horizon plaatste die leidde tot een prachtig integraal duurzaamheidsconcept.

Een ander voorbeeld is Crailo, waar de gemeente een ambitieuze vraag stelde die resulteerde in een grensverleggend gebiedsenergiesysteem. Tegelijkertijd is het niet altijd mogelijk om op alle fronten het maximale te bereiken. Dit vraagt om focus, maar ook om begrip en flexibiliteit richting de markt.

Een ambitieuze duurzame visie stelt gemeenten in staat om de markt uit te dagen en duurzame kansen te benutten, waarbij zowel grote als kleine gemeenten belangrijke stappen kunnen zetten.

3. Focus op integrale oplossingen die meervoudige waarde creeren én het meest relevant zijn

Daag de markt uit op de thema’s die het meest urgent zijn en die tegelijkertijd meervoudige waarde creëren over verschillende domeinen. Dit is effectiever dan het streven naar ambities op alle mogelijke thema’s of het formuleren van losse ambities zonder integrale samenhang. In ons integraal duurzaamheidsmodel hebben we vier grote opgaven en kansen gedefinieerd die de komende decennia het meest dringend én kansrijk zijn. Dit model legt de nadruk op relevantie boven volledigheid, en streeft naar integrale samenhang tussen duurzaamheidsthema’s en oplossingen.

Dit model kan dienen ter inspiratie voor een integrale duurzaamheidsagenda, gekoppeld aan een ambitieuze stip op de horizon. Door te focussen op urgente thema’s en integrale oplossingen creëer je meervoudige waarde en bevorder je duurzame samenhang op lange termijn.

4. Toon begrip en flexibiliteit voor de markt binnen projecten

Een goed voorbeeld van deze aanpak zijn projecten zoals Brinktoren, Levels en OAK, waar de hoge duurzaamheidsdoelen worden getoetst op basis van prestaties, zonder vast te leggen welke middelen daarvoor gebruikt moeten worden. Een transparant 'Comply or Explain'-model, waarbij ontwikkelaars uitleggen waarom ze op bepaalde thema’s meer of minder hebben ingezet, is hierbij effectief. Het Woodstone- en LCL-project zijn voorbeelden van deze werkwijze, waarbij een duurzaamheidsdashboard helpt om de ambities en voortgang transparant te monitoren.

Kortom provincies en gemeenten: jullie rol in de verduurzaming van de gebouwde omgeving is echt cruciaal. Pak die kans. Zet hiertoe beleidsmatig een ambitieuze stip op de horizon. (En: daag flink uit).

Maak die stip op de horizon wel een integrale benadering op de meest relevante zaken (zie ons model integrale en effectieve verduurzaming gebouwde omgeving). Toon tegelijk projectmatig realistisch begrip en flexibiliteit voor de markt, om ambities uit te kunnen wisselen.

Vragen over deze oproep en handreiking? Neem contact op met Menno Schokker