Geplande herinrichting van een wijk: de bewonerskant

Zondagmiddag aan de eettafel bij mijn schoonfamilie. Het gaat het over de geplande herinrichting in de wijk in Leiden-Oost. Het cliché over bewoners is waar. Mijn schoonouders willen zo min mogelijk verandering en willen zich gehoord voelen door de gemeente. Want in 'hun' wijk staat een flinke opgave gepland, zoals een behoorlijk aantal nieuwe watergangen om de wijk klimaatadaptief in te richten.

Ik voel me onderdeel van 2 kampen. Aan de ene kant mijn familie die graag een mooie en fijne leefomgeving wil hebben. Aan de andere kant de adviseurs, die de uitdaging hebben om een wijk opnieuw in te richten inclusief de nieuwe uitdagingen door klimaatverandering. Zoals wateroverlast. In mijn rol als adviseur merk ik hoe moeilijk het is om een volledig duurzame klimaatadaptieve inrichting te maken.

De nieuwe klimaatadaptieve Gasthuiswijk is een voorbeeld voor het klimaatadaptief inrichten ten aanzien van droogte en wateroverlast. Stichting RIONED en gemeente Leiden hebben deze wijk niet voor niets opgenomen in het bulletin 'De wijk in'.

De wijk zit vol met maatregelen, waarmee alle welbekende wensen van de wateradviseur worden vervuld: wadi’s om water te infiltreren tegen droogte, open goten voor een zichtbare afvoer van water voor meer bewustwording, natuurvriendelijke oevers voor een combinatie van waterberging en versterking van de biodiversiteit, een nieuw legpatroon voor water infiltrerende bestrating met optimaal hergebruik van bestrating en een open stoepband om water oppervlakkig en vertraagd af te voeren naar het oppervlaktewater.

De impact op hitte lijkt vergeten

Alleen de impact op hitte in het gebied en op de woning lijkt vergeten. Juist aan die keukentafel merk ik het verschil voor mensen die daadwerkelijk in de wijk wonen. De bomen en struiken hebben plaatsgemaakt voor een watergang, houten kade en opstelplaatsen voor afvalcontainers. De hoeveelheid schaduw op straat is flink afgenomen, met als gevolg een hogere gevoelstemperatuur in de zomer. Bewoners missen die prachtige bomen. Bomen die in de zomer de warmte van de zon buiten hielden en in de winter de zon doorlieten. De woning van mijn schoonouders en hun buren hebben nu voor het eerst zonwering nodig op het oosten om de woning koel(er) te houden tijdens de hete dagen.

Hitte-adaptatie krijgt niet voldoende aandacht

Nu kan u denken: 'Dit is 1 voorbeeld'. Dat klopt. Maar dat voorbeeld staat niet op zichzelf. Bij de renovatie van (huur)woningen wordt in 69% van de gevallen geen rekening gehouden met een toenemende koelbehoefte door klimaatverandering. In het fysieke domein, bijvoorbeeld bij reconstructie zoals in de Gasthuiswijk, geeft 41% van de gemeentes aan dat hitte-adaptatie nog niet voldoende aandacht krijgt. (Hitte-enquête gemeentes, 2020). Laat staan de relatie tussen het binnenklimaat en de openbare ruimte.

Aan de slag met hitte dus!

Werk aan de winkel dus! In Nederland moeten we meer aan de slag met hitte, waarbij wij in ieder geval de volgende opgaves zien:

• Informeren van bewoners door gemeentes en woningbouwcorporaties over het veranderen van het binnenklimaat door het veranderen van het klimaat en aanpassingen in de openbare ruimte.
• Ondersteunen of faciliteren van hittebestendige maatregelen bij renovatie en/of reconstructie van de woonwijk o.a. ter voorkoming van het installeren van airco’s
• Delen van tools en middelen om te rekenen aan hitte en effecten van maatregelen aantoonbaar en concreet te laten zien, e.g. door middel van de gevoelstemperatuur/PET-kaart.
• Onderzoek doen naar de effecten van maatregelen in de buitenruimte op het binnenklimaat van de woning, zoals een boom voor de woning.

Moeten we inderdaad meer aan de slag met hitte in Nederland of heeft u een ander standpunt? We gaan graag met ons netwerk in gesprek! Neem contact op metArnold van 't Veld of Amy Kurver voor vragen of feedback.