Hoe slim is slim?

Een veel gehoorde uitspraak is: ‘als we het anders doen, moeten we het slimmer doen’. In de markt wordt er gesproken van smart buildings, smart devices, smart grids, en ga zo maar door. Slim begint vaak bij meten, want meten is weten. We meten met elkaar wat af, met veel data tot gevolg. De apparaten zijn verbonden met het internet wat op afstand de mogelijkheid geeft om de status af te lezen, maar ook te bedienen. Denk bijvoorbeeld in huis aan de smart ledverlichting of de video deurbel. Hetzelfde geldt voor grotere elektrische apparaten zoals de laadpaal, de droger, de oven, etc. Dan hebben we het nog niet eens over het aantal elektronische apparaten die we gemiddeld in huis hebben zoals laptops, tablets, smartphones, tv, etc.

4 stappen

De vraag die we ons kunnen stellen is: leveren slimme apparaten in woningen en gebouwen automatisch tot een lagere energierekening en/of betere benutting van duurzame energie? Het antwoord is: nee, tenzij… Het doel moet zijn: het optimaliseren van ons energiegebruik, zodat we beschikbare duurzame energie (zon en wind) zowel lokaal als landelijk beter benutten. Dit kan door energie af te nemen wanneer er veel beschikbaar is en te voorkomen dat energie wordt afgenomen wanneer weinig tot geen duurzame energie beschikbaar is. Slim in 4 stappen:

Wat betekent dit in de praktijk?

Wat betekenen deze stappen in de praktijk? We geven een voorbeeld. Stel u heeft een eigen woning of gebouw. Achter de slimme meter van dit gebouw is tenminste:

• 1 elektrische warmtevoorziening (boiler of warmtepomp)
• 1 elektrische auto aan een laadpaal die automatisch het laadvermogen kan aanpassen (dynamic load balancing)
• Eventueel een PV-systeem dat uw gebouw voorziet van groene stroom
• Daarnaast heeft u een dynamisch energiecontract

Dit betekent dat u directe toegang heeft tot de energiemarkt en u betaalt het tarief dat voor dat uur op de markt beschikbaar is. Op dit moment is een dynamisch energiecontract erg duur voor consumenten die nog gas verbruiken, aangezien je met een dergelijk contract ook het uurtarief voor gas betaald (en dat wil je liever niet). Daarnaast is het goed om op te merken dat de elektrische auto de hoogste flexibiliteit bied (zie ook Outlook ElaadNL 2022).

Met een dynamisch energiecontract is er de mogelijkheid om te profiteren door energie af te nemen op momenten dat de prijs laag, of zelfs negatief is en terug te leveren wanneer de prijs hoog is. Omgekeerd werkt het natuurlijk ook door verbruik te voorkomen, bijvoorbeeld door met een lager vermogen de auto op te laden op het moment dat er al een piekbelasting in het net is (en de prijs dus hoog is).

Nu denkt u misschien, maar hoe vaak komt het voor dat de prijzen negatief zijn? Steeds vaker! Voor 2022 zijn er al meer dan 70 uren waarop de kale (day-ahead) energieprijs per kWh negatief was (bron: ENTSO-E). Ter vergelijking, over heel 2021 waren er 69 uren waarop dit het geval was. De verwachting is dat dit in de toekomst nog veel vaker gaat voorkomen, omdat we bronnen blijven gebruiken die fluctueren, zoals zon en wind.

Prioriteren = profiteren: een voorbeeld

Om bovenstaande stappen inzichtelijk te maken, gebruiken we een voorbeeld. Stel u heeft een auto met een accu van in totaal 66 kWh die 1/3 vol zit (= 44 kWh laden tot vol) aan het begin van de dag. U beschikt over een lader die maximaal 11 kW kan laden met daarnaast een slimme e-boiler van 2 kW met een totale oplaadtijd van 2 uur. We nemen de historische marktprijzen (day-ahead) van 2 opeenvolgende dagen, namelijk zaterdag 16 juli en zondag 17 juli. Nu is het zaak om in het verbruik prioriteit te geven aan bovenstaande apparaten op het moment dat de prijs het laagst is. In dit geval dus rondom het middaguur, ergens tussen 12.00 en 16.00 uur.

Vervolgens sturen we de apparaten, zodat we van 12.00 tot 14.00 uur warm water met de e-boiler ‘laden’ en van 12.00 tot 16.00 laden we de elektrische auto totdat hij helemaal vol is. In totaal heeft u over 2 dagen gezien hier €1,50 mee verdiend. Dit staat tegenover €32,50 dat het gekost had wanneer de e-boiler van 0.00 tot 2.00 warm water had gemaakt en de auto van 18.00 tot 22.00 geladen werd. De totale besparing komt daarmee uit op € 34 over 2 dagen! Dat is nog eens profiteren!

Wanneer u ook nog een PV-systeem tot uw beschikking heeft, dan zijn er nog meer mogelijkheden en begint het interessant te worden om een batterij aan te schaffen, zodat u een overschot op zonnige dagen kunt opslaan voor de wind- en zonloze (en vaak duurdere) dagen in het jaar. Met name voor bedrijven, die op een grootverbruikersaansluiting zitten, is het al rendabel om op deze manier energie op te slaan wanneer de prijs laag is en te verbruiken wanneer de prijs hoog is. Neem bijvoorbeeld een agrarisch bedrijf met kassen dat in de avond juist energie nodig heeft voor verlichting, verwarming, etc.

Vaak is er een link tussen de marktprijs en de hoeveelheid aanbod van duurzame energie op het net. Als er veel aanbod is van energie, dan wordt via de lage marktprijs een afname van elektriciteit uitgelokt. Op die manier balanceren we het net met onze apparaten die we toch al nodig hadden! Dit gaat natuurlijk pas echt werken als elk gebouw en elk gebied hier op ingesteld is en automatisch balanceert met de apparaten die zich hiervoor lenen. De uitdaging zit hem in een goede mix van voorzieningen voor huishoudens, bedrijven en andere gebouwen.

Conclusie

Dus: prioriteren = profiteren! Dit is een win-winsituatie. De eindgebruiker en de netbeheerder hebben hier voordeel bij. Pieken op het net voor zowel teruglevering als afname worden mogelijk voorkomen. Partijen in de markt die voorgestelde optimalisaties doen voor bedrijven zijn bijvoorbeeld Zonneplan of Groendus. Voor consumenten zijn er inmiddels voldoende energieleveranciers die slim energiegebruik mogelijk maken, zie ook dynamische energieprijzen. Dit eerste artikel geeft een beeld van de kansen op de energiemarkt.

In een volgend blog richten we ons op gemeenten en projectontwikkelaars. Hoe kunnen zij dit meenemen in gebiedsontwikkelingen? Welke oplossingen zijn al voor handen die netcongestie voorkomen?