Op dit moment gebruiken we in de bouwsector enorme hoeveelheden virgin materiaal met hoge milieubelasting. Natuurlijk zijn er inmiddels mooie voorbeelden van projecten met houtbouw, biobased isolatiemateriaal en andere circulaire toepassingen. Helaas is het overgrote deel van de bouwsector nog veel te milieubelastend. Niet alleen door gebruik te maken van nieuw biobased materiaal, maar ook in het hergebruik van materialen.

Maximaal hergebruiken in het Zandkasteel

Merosch was betrokken als duurzaamheids- en installatie adviseur bij 3 van de in totaal 10 torens van het Zandkasteel. In deze 3 torens van het oude ING hoofdkantoor is ruimte gemaakt voor een internationale school van Esprit Scholen. Circulariteit van de bouwkundige en installatietechnische onderdelen stond tijdens deze transformatie centraal in het ontwerp en de uitvoering. De filosofie om de aanwezige kwaliteit en materialen op een zo goed mogelijke manier te benutten in het nieuwe ontwerp was voor alle ontwerpteamleden een grote uitdaging. Hoe ver kunnen we daarin gaan en hoe bereik je de maximaal haalbare circulaire transformatie? Op deze vraag hebben we in het ontwerp invulling gegeven.

Welke materialen zijn geschikt voor hergebruik?

Omdat we beperkte toegang kregen tot het gebouw zijn we aan de slag gegaan met de (hand)geschreven archief tekeningen van het gebouw. Als ontwerpteam wilden we zoveel mogelijk bestaande materialen hergebruiken. Om dit te laten slagen is het van cruciaal belang hier vroeg in het ontwerp al rekening mee te houden.
Ontwerpen met bestaande materialen vraagt van de adviseurs en de architect om het ontwerp aan te passen aan het bestaande gebouw. Opnieuw beginnen met een leeg vel papier en het gebouw aanpassen aan het ontwerp; zo werkt het bij deze opdracht niet meer. Tijdens de ontwerpfase kom je erachter welke onderdelen wel de potentie hebben om een nieuwe plek te krijgen in het gebouw en welke materialen niet.

Onderstaand schema geeft in grove lijnen weer waar we met het Zandkasteel op hebben gefocust.

Luchtbehandelingskasten opnieuw gebruiken

Op de tekeningen zijn dingen altijd anders dan in de uitvoering bij een renovatie van een gebouw. We kwamen verrassingen tegen. Er waren ook tegenslagen bij het hergebruik van onderdelen. Dat vraagt dus om een bepaalde flexibiliteit en oplossingsvermogen van ontwerpteamleden en de bouwer.

Bijvoorbeeld: we waren van plan om alle luchtbehandelingskasten in het gebouw opnieuw te gebruiken. Vanwege het ontbreken van warmteterugwinning in de kleinere luchtbehandelingskasten zagen we hiervan af.

We maakten een vergelijking hoe snel de nieuwe luchtbehandelingskasten terugverdiend waren op het gebied van CO2 en kosten vanwege de energiezuinigere ventilatoren en hoge rendement warmteterugwinning ten opzichte van de besparing op materialen van de bestaande luchtbehandelingskasten.
Conclusie: dit zou al binnen enkele jaren terugverdiend zijn bij de kleinere luchtbehandelingskasten. De grote luchtbehandelingskasten hadden wel warmteterugwinning, waardoor deze wel zijn gereviseerd en hergebruikt.

Hergebruik van bestaande horizontale riolering

Een ander voorbeeld is de bestaande horizontale riolering. We waren in het ontwerp uitgegaan van hergebruik van de liggende rioleringsbuizen in het gebouw. In de uitvoering bleek uiteindelijk dat de technische staat dusdanig slecht was dat de buizen toch vervangen moesten worden.

We leerden hiervan dat het destructief testen en onderzoeken van sommige installatie onderdelen in het ontwerp belangrijk is. Om zo de technische staat en bedrijfszekerheid in de toekomst in kaart te kunnen brengen.

Op onderstaande afbeeldingen: enkele hergebruikte onderdelen uit de grote hoeveelheid materialen die zijn hergebruikt in het Zandkasteel.

Merosch lanceert: Programma van Eisen Circulaire Installatie

Het Zandkasteel werd in 1987 gebouwd; er werd toen nog niet nagedacht over het toekomstscenario van de materialen. Zo kwamen we veel ingestorte en onbereikbare installaties tegen. Tegenwoordig wordt er steeds vaker wel over nagedacht. Hoe verwerken we installaties in een gebouw en hoe kunnen de we milieubelasting van deze installaties zo klein mogelijk houden?

Merosch doet een eerste poging om de minimale circulaire grenswaarden voor installaties te definiëren. Met ons Programma van Eisen Circulaire Installaties willen wij ervoor zorgen dat we in de toekomst het hergebruik van installaties kunnen faciliteren.

Daarnaast stellen we hierin eisen aan de milieubelasting van installaties. Ook andere circulaire thema’s komen aan bod.

Download ons Programma van Eisen Circulaire Installaties

Nog te vaak passen we in de bouw milieubelastende en toxische materialen toe én storten we deze in. Onbereikbaar voor in de toekomst. Daarnaast hebben installaties hebben een grote invloed op de milieubelasting. Gemiddeld zijn de installaties verantwoordelijk voor circa 30% van de milieubelasting van een gebouw.

Bouwkundig zijn er steeds meer circulaire alternatieven beschikbaar, maar op het gebied van installaties is dit er nog veel te weinig. De urgentie om dit anders te doen is groot. Ook vanwege de schaarste aan materialen. Koper en aluminium zijn steeds moeilijker te verkrijgen.

Vooral met de uitnodiging: vertel ons wat je ervan vindt. Schiet erop, geef feedback, mail onze adviseurs. Deel het met je netwerk en: pas het toe in de praktijk. De noodzaak is groot: we MOETEN van een lineaire installatiesector naar een circulaire installatiesector. Voor nú en in de toekomst.