Actueel & kennis
Zet beleidsmatig een ambitieuze stip op de horizon en daag uit; toon tegelijk projectmatig begrip en flexibiliteit voor de markt.
In dit artikel doen we een oproep aan provincies en gemeenten én bieden we een handreiking voor deze oproep. Dit doen we vanuit onze rol, strijdend voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving, acterend tussen onderzoek/beleid en ontwerp/monitoring.
o Overschrijding planetaire grenzen en noodzaak systeemverandering wordt urgenter en urgenter
o Gezien de politieke ontwikkelingen op (inter)nationaal niveau wordt de al belangrijke rol van provincies en
gemeenten alleen maar crucialer om bij te dragen aan de benodigde systeemveranderingen
o Wees je bewust van jullie kansrijke en toenemende belangrijke rol
o Welke rol is dat dan? Heel veel natuurlijk. Maar het begint allemaal met het volgende punt: de stip op de horizon
o Als een gemeente (eventueel gesteund door de provincie) een duurzame visie en beleid heeft, een ambitieuze stip op de horizon, een gedurfde duurzame droom; dan blijkt veel mogelijk!
o We zien dat in de praktijk kansen gemist worden, puur en alleen doordat er beperkt duurzame gemeentelijke visie en beleid is en de vraag dan ook niet gesteld wordt
o Hier ligt echt een prachtige kans voor gemeente om met een visie en beleid op duurzame stedelijke ontwikkeling, de markt uit te dagen zodat elk project kansen worden benut
o En dit geldt niet alleen voor de grote gemeenten. Er is ook echt veel mogelijk voor kleinere gemeenten. Als de wil er maar is en er een ambitie/visie ligt, dan is er elk project meer mogelijk binnen de financiële kaders dan het wettelijk minimum. Altijd en overal!
o Ofwel, zet die ambitie neer, zet die idealistische stip op de horizon om de markt op uit te dagen. In beleid, in aanbestedingen, in vastgoed strategieën enzoverder.
o Mooi voorbeeld is Merwedekanaalzone Utrecht, een grootschalig binnenstedelijke gebiedsontwikkeling tegen de 6000 nieuwbouwwoningen aan, waar de Omgevingsvisie van de gemeente die stip op de horizon was, waar de verschillende grondeigenaren zich toe moesten verhouden. Hier hebben we nu een prachtig integraal duurzaamheidsconcept met prestaties af kunnen spreken
o Of Crailo, waarbij de gemeente een super ambitieuze toon en vraag op tafel legde: wat moeten we nu als ambitie opschrijven en bedenken, dat over 5 tot 10 jaar nog steeds bijzonder is (want zo lang duurt gebiedsontwikkeling). Daar komt nu dus een grensverleggend, slim en integraal gebiedsenergiesysteem uit.
Tegelijk is niet altijd op alle zaken het maximale haalbaar. Dat vraagt enerzijds focus en anderzijds begrip en flexibiliteit voor de markt. Dit alles brengt ons op de volgende 2 punten.
o Daag uit op zaken die (1) er het meest tot doen en (2) die meervoudige waarde creëren op zo veel mogelijk thematieken tegelijk
o Dit in plaats van (1) ambities op alle mogelijk thematieken en (2) losse ambities op losse thematieken, zonder integrale samenhang
o In ons integraal duurzaamheidsmodel hebben we vier grote integrale opgaven/kansen gedefinieerd, die de komende decennia het meest urgent zijn om aan te pakken
o Dit model streeft dan ook naar relevantie boven volledigheid PLUS een integrale samenhang van alle duurzaamheidsthema’s en oplossingen
o Dit ter inspiratie als integrale duurzaamheidagenda en koppel hier dus hoge ambitie aan als stip op de horizon
In dit model integrale en effectieve verduurzaming gebouwde omgeving, zijn de volgende zaken in samenhang weergegeven:
o Twee meest urgente opgaven vanuit klimaatwetenschap waar gebouwde omgeving veel impact op heeft: klimaatverandering als linker-as en verlies van biodiversiteit als rechter-as
o Waar we het onze sector specifiek voor doen: een gezonde leefomgeving voor mens en natuur als integraal doel van dit alles
o De bekende duurzaamheidthemas van beleid en convenanten etc (energie, materiaal etcetera)
o De samenhang tussen deze zaken weergegeven in vier grote integrale uitdagingen/kansen waar we voor staan op het gebied van verduurzaming gebouwde omgeving
Integrale CO2 uitstoot en CO2 opslag:
we kijken integraal naar CO2 uitstoot van energie en materiaalgebruik, ipv alleen energie. Ook denken we in een CO2 budget dat we hebben als sector en sturen daarop. Daarnaast kijken we niet alleen naar uitstoot, maar ook naar CO2 opslag in biobased materialen, om het budget te vergroten. Projectvoorbeelden waar dit aan de orde komt zijn CO2 Dura Vermeer, CO2 Groen Jajo en onze infographic integrale CO2.
Smart Grids:
Naast het trias energetica principe vraagt de energietransitie om slimme integrale energiesystemen. Concreet in ons vakgebied: integrale benadering en slimme afstemming van een warmte-koudevoorziening, zonnepanelen, elektrische mobiliteit en in toekomst andere energie-opslag systemen. Dit ontwerpen en organiseren als 1 systeem. Projectvoorbeelden waar dit aan de orde komt zijn Crailo, Kabeldistrict en de netcongestie onderzoeken(link)
Natuurlijk bouwen en produceren
We willen niet alleen naar een natuur-inclusieve bouw, maar liever naar een gebouw-inclusieve natuur. Stimuleren van meer ruimte voor groen en minder voor verharding, meer natuurlijk en minder steenachtig materiaal, en materialen met een natuurinclusief productieproces die niet de lokale biodiversiteit vernietigen door vooral toxiciteit en intensief land- en watergebruik. Projectvoorbeelden waar dit aan de orde komt zijn Programma van Eisen Circulaire Installaties, de klimaatscan vastgoed amsterdam, RIF en OAK.
Klimaatadaptief door Natuur
Klimaatadaptieve leefomgevingen creëren kunnen we perfect combineren met vergroening en verhoging van de biodiversiteit door de inzet op natuurlijke oplossingen. Bijvoorbeeld geen plastic kratten onder de grond, maar de eeuwenoude wadi. Daarnaast het meer sturend maken van de bodem en watersystemen in beleid en ontwerp op alle schaalniveaus. Projectvoorbeelden waar dit aan de orde komt zijn Verwervingsstrategie Klimaatadaptief Bouwen Synchroon en Park Valley.
o De tijden van de puur financieel gedreven en harde vastgoedontwikkelaars is echt voorbij
o Het gros van de mensen die werken bij project en gebiedsontwikkelaars zijn vakmensen, die ook mooie projecten willen ontwikkelen, met een fijne, duurzame en gezonde leefomgeving.
o Sommigen hebben nog wel een zetje de goede richting in nodig, waar ons voorgaande punten over gingen.
o Deze mensen stoeien nog wel met de ‘hoe vraag’, hoe die ambitieuze stip op de horizon binnen de financiële kaders van een project en het systeem waar we met z’n allen in zitten te realiseren.
o Dit brengt ons op het volgende punt:
o Projectmatig kan je niet altijd alle 4 de grote opgaven/kansen zoals geschetst in het verduurzamingsmodel volledig oppakken.
o Toon begrip hiervoor. Waarbij je vasthoud aan de doelen en prestaties, maar niet aan methoden en middelen
o Mooie voorbeelden hiervan zijn Brinktoren, Levels en OAK, alle drie koploper projecten met zeer hoge duurzaamheidprestaties. Deze duurzaamheidprestaties langs meetinstrumenten, zijn vastgelegd en de gemeente toetst het halen van de prestaties, maar niet de middelen hiertoe
o Een transparant ‘Comply or explain model’ op basis van de juiste integrale agenda is een heel sterk principe hiertoe, waarbij de markt dus uitlegt waarom ze meer of minder op een thematiek hebben ingezet
o Mooi voorbeeld hiervan is Woodstone en LCL, waarbij we een integraal duurzaamheiddashboard hebben ontwikkeld. Hiermee hebben we aan het begin ambities met gemeente en ontwikkelaar afgewogen en bepaald, om vervolgens de voortgang hiervan transparant te monitoren in verdere ontwerpfasen
Kortom beste provincies en gemeenten: pak die cruciale rol in de verduurzaming van de gebouwde omgeving en zet hiertoe beleidsmatig een ambitieuze stip op de horizon en daag maar flink uit. Maak die stip op de horizon wel een integrale benadering op de meest relevante zaken (zie ons model integrale en effectieve verduurzaming gebouwde omgeving). Toon tegelijk projectmatig wel realistisch begrip en flexibiliteit voor de markt, om ambities uit te kunnen wisselen.
Heeft u vragen over deze oproep en handreiking? Neem contact op met adviseur Menno Schokker: m.schokker@merosch.nl.
